Berlin Film Festivali Altın Ayı Kazananı Synonyms (Eş Anlamlılar) Filmi

Yönetmen Nadav Lapid’in üçüncü uzun metrajlı filmi olan İsrail yapımı Synonyms isimli bu filmi yönetmen, senaryosunu otobiyografisinden yola çıkarak, aynı zamanda yazar-psikolog olan babası Haim Napid ile birlikte kaleme alıyor. Berlin’de Altın Ayı ve FIPRESCI ödüllerini kazanan film İsrail sinemasının en büyük başarılarından birini gözler önüne seriyor. İsrail’den batıya, Paris’e gelen ve kendini oraya ait hissetmeye çalışan Yoav’ın hikayesini anlatan bu filmde Lapid, kimlik karmaşası, aidiyet sorunu, doğu-batı çatışması ve benzeri bir çok konunun altını çiziyor.

Kısa Bir Özet

İsrail yapımı Synonyms filmi için kısa bir özet yazarak başlayacağım. Filmi izlememiş olanlara bu kısmı es geçmelerini tavsiye ediyorum, spoiler almakla ilgili çekinceniz yoksa devam edebilirsiniz. Yoav, memleketi İsrail’i elinde çantasıyla terk edip soluğu Paris’te, geceyi geçirmek için tuttuğu bir evde alır. Çırılçıplak soyunup, artık Avrupa’da olmanın verdiği özgürlük ve sevinç hissiyle alır duşunu. Giyinmek için çıktığındaysa, eşyalarını yerinde bulamaz. Kapı açık, her yer sessiz ve soğuktur. Apartmandaki her kapıyı çaresizce çalan Yoav, aksanlı Fransızcası nedeniyle diye düşünüyoruz ki haykırışlarına bir yanıt alamaz ve el mahkum titreyerek banyosuna döner, bir kaç dakika içinde kesilecek olan sıcak suya bırakır kendini.

Yoav’ı saatler sonra belki de ölüm uykusundan uyandıran, komşuları Emile ve Caroline olur. Yardımsever komşular onu evlerine taşır, battaniyelere sarıp sarmalar, yaşamına devam edebilmesi için kendisine telefon, para ve kıyafet yardımında bulunurlar. Yoav ise uğradığı hırsızlıktan sonra elinde kalan tek mal varlığını, dudak piercingini ev sahibi Emile’e bir karşılık olarak verir. Bu iyiliği hiçbir zaman unutamayacak olan Yoav, zamanla Emile ve Caroline ile kardeş gibi olur. Bu hikayede Emile ve Caroline, ideal bir Fransız çifti temsil etmektedirler. Emile, kaynağı bilinmeyen bir servet sahibidir ve vaktini roman yazmak/ yazmaya çalışmak ile geçirmektedir. Caroline ise Emile’in yaratım ve varoluş sancıları altında ezilmekte, geriye kalan vakitlerinde ise bir orkestrada obua çalmaktadır. Bir süre sonra çiftin bütün ilgi odağı, ilham kaynağı Orta Doğulu Yoav olmaya başlar. Onu küvette ilk gördüğü anda, onunla sevişeceğini anladığını söyleyen Caroline, filmin ilerleyen sahnelerinde Emile’i Yoav ile aldatır.

Sonrasında Olanlar ve Yabancılaşma

Daha sonrasında ise kağıt üzerinde bir evlilik yaparlar. Peki bu evlilikten Caroline’ın çıkarı ne diye sorarsanız, Caroline bunun cevabını Doğu-Batı çatışmasının en net şekilde gözler önüne serildiği, nabızları yükselten konser sahnesinde, ‘Altı aydır bizi eğlendiriyorsun.’ diyerek vermiştir. Filmin bu sahnesinde, göçmenlerin yerliler için bir eğlenceden ibaret olması vurgulanır. Tüm bunlar olurken, Yoav geldiği yeri unutmak, yeni yerleştiği yerde hayatta kalmak ve hatta oraya ait olmak için elinden gelen ne varsa yapmaktadır. Öyle ki, elinde bir sözlükle tüm gün oradan oraya koşar, babasının eve dön demesine asla kulak asmaz ve hatta anadilini öz babasıyla dahi konuşmaz. Ancak her şeye rağmen geçmişinden, ailesinden ve kültüründen kaçamaz. Ne kadar uğraşırsa uğraşsın, Paris’te yaşayan bir İsrail’li olmaya mahkumdur.

Doğu-Batı Çatışması

Hikaye ve sinematografi, her ne kadar Avrupa’da övgülerin hedefi olsa da, İsrail’de bir çok eleştiriye maruz kalıyor. “Filmim İsrail’de şüphesiz ki ciddi eleştiriler getiriyor. Ama bu eleştiriler ancak ülkesine derinden bağlı bir insandan geliyor. Filmim hem İsrail’i eleştiriyor hem İsrail’e olan bağlılığımı kanıtlıyor. Düşünülenin aksine, filmimde politik görüşümü sergilememe rağmen ‘Eş Anlamlılar’ın politik bir film olarak sınıflandırılmasına katılmıyorum” diyen Lapid’in, aksine, incelendiğinde politik mesajlar içeren bir film çektiğini görüyoruz. Lapid, Yoav karakteri üzerinden, ırkçılık, aidiyet, sınırlar ve bir çok konuya değiniyor. Yoav, iki kültür arasında sıkışıp kalan, bu süreçte ise kafasına estiği gibi davranan birini temsil ediyor. Filmin afişinde ise, yine filmin bir sahnesine gönderme yapılıyor. Oyuncu Tom Mercier’in fotoğrafı üzerinde Yoav’ı tanımlayan bir çok (olumsuz) sıfat bulunuyor.

Synonyms Filmi İçin Farklı Bir Mercek

İsrail yapımı Synonyms filmi, gelişen teknolojilerin globalleşmeyi de beraberinde getirmesiyle oluşan ve değişen, kültürel kabuller, sınırlar ve ayrımcılığa eğiliyor ve bu problemleri irdeliyor. Bu problemi bir karakter üzerinden seyirciye aktarmak, üstelik bunu böylesine derin ve çok katmanlı hale getirmek çok zekice ve yaratıcı. Filmin bir çok sahnesinde bu sorunlara, ve bu sorunların birey üzerinde bıraktığı etkilere rastlıyoruz. Bana göre bu filmi Yoav’ın her şeyi bırakıp kendini Fransa’ya, Fransız olmaya adadığı kısım ve bu isteğinden, Fransız ya da İsrailli olma zorunluluğundan, Fransa’dan ve İsrail’den nefret ettiği kısım olarak ikiye ayırmalıyız.

Synonyms Filmi, Karakterin Boyut Kazanması

İlk kısımda Yoav gerçekten geçmişini silmek, kültürüne ve dinine göre tamamen yanlış olmasına karşın sırf Paris’te yaşamını sürdürebilmek için para karşılığı bir Fransız sanatçının önünde soyunup, kamerada kendi kıçını parmaklayarak orgazm taklidi yapıyor. Ancak ana dilinde ”Ben burada ne halt ediyorum” şeklinde sahte bir zevk cümlesi haykırdığında, karakterin gelgitlerini ve karmaşık ruh halini görebiliyoruz -ki bunu da ikinci kısımda sayabiliriz.

Böylece karakterimiz tek boyutlu olmaktan tamamen çıkıp, adeta ete kemiğe bürünüyor. Bir başka sahnede ise, sahil kenarında Emile ile otururlarken Yoav, Emile’e sahip olduklarının ne kadar kıymetli olduğunu, şımarıklık yapmaması gerektiğini ukalaca belirtiyor. Bu ise karakterin memleketini öylesine bırakıp gelmediğini, geçmişinde çok büyük acılarla savaştığını hissediyoruz. Daha bir çok ‘kült’ diyebileceğim sahneye sahip olan bu film, her düşündüğümde, her izlediğimde hikayesini zenginleştiriyor diyebilirim. Kendisine, vatanına ve hatta ailesine bir anda yabancılaşan Yoav’ın hikayesi, 21. yüzyılda izlenmesi, okunması gereken en gerçekçi hikayelerden. Teşekkürler Nadav Lapid!

Türkiye’de Saykodelik Rock Müziğe Yeni Bir Rüzgar Taşıyan Grup: Büyük Ev Ablukada!

İsrail Yapımı Synonyms isimli filmi buraya tıklayarak IMDb üzerinde görüntüleyebilirsiniz.

Filmin Başka Sinema üzerindeki tanıtımına da buradan ulaşabilirsiniz.